Constant Nieuwenhuys


Constant Nieuwenhuys (Amsterdam 1920 – Utrecht 2005) was een Nederlands beeldend kunstenaar, auteur en muzikant. Hij was een vooraanstaand lid van de kunstbeweging Cobra waartoe ook Alechinsky, Karel Appel, Corneille en Arger Jorn (zie deze litho die Constant opdroeg aan Jorn) behoorden. Door velen wordt Constant als de intellectuele motor van deze beweging gezien. Constant was niet alleen kunstschilder, maar ook ontwerper van visionaire architectuur die hij presenteerde onder de titel 'New Babylon'. Hij signeerde zijn werk met zijn voornaam Constant en werd meestal ook deze naam aangeduid.

Drie perioden in het werk van Constant

In het werk van Constant zijn drie perioden aanwijsbaar:

   1. lid van de Cobra-beweging
   2. zijn New Babylon-projecten
   3. terugkeer naar de schilderkunst

1. Constant en de Cobra-beweging

Eind jaren veertig was Constant lid van de internationale Cobra-beweging. De Cobra-kunstenaars beoogden zo veel mogelijk de rede uit te schakelen en een beroep te doen op gevoel, vrije associatie en intuïtie. Daartoe lieten ze zich inspireren door tekeningen en schilderijen van kinderen en geesteszieken, maar ook door het eigen handschrift als meest persoonlijke uiting. In schilders als Picasso, Klee en Kandinsky zagen zij hun grote voorgangers. Interessant is, dat de Cobra-beweging in de literatuur een pendant had in de Vijftigers waartoe ook Lucebert en Hugo Claus behoorden.

2. Constant en zijn New Babylon-projecten

Begin jaren vijftig keerde Constant zich af van de Cobra-ideeën. Zijn werk ontwikkelt zich in de richting van ruimtelijke experimenten en architectuur. Hij wordt zich bewust van de grote invloed van de moderne architectuur op de mens en hij wil een nieuwe wereld ontwerpen waarin ruimte is voor de Homo Ludens, de spelende mens. Hij ontwerpt maquettes, plastieken en constructies die in 1959 onder de titel New Babylon worden tentoongesteld in het Stedelijk Museum Amsterdam. Vele van zijn werk uit deze periode is in bezit van gemeentemuseum Den Haag.

Raadselachtig schilderij

Intussen is zijn schilderwerk in 1964 volledig tot stilstand gekomen. We hebben een klein doek in stock uit 1964 dat wordt toegeschreven aan Constant, uit de periode dat hij op zoek was naar nieuwe impulsen. Dit werk is niet typisch voor Constant, maar heeft reminiscenties met een doek van Karel Appel, met wie Constant heeft samengewerkt, uit 1960. Op verzoek is dit werk ter inzage.

3. Terugkeer naar de schilderkunst

Vanaf 1968 richt Constant zich weer op de schilderkunst. Naast de New Babylon-constructies die aanvankelijk nog af en toe in zijn werk terugkeren, zien we meer en meer alledaagse motieven (een echtpaar, een ziek kind), politieke statements (bv. over de Vietnam-oorlog, over berechting, over politiek vluchtelingen) en klassieke motieven (het werk van Marquis de Sade, Orpheus) in zijn werk.  Uit deze periode stamt bijvoorbeeld ook de ets (épreuve) Het verhoor, als voorstudie van het schilderij Het Verhoor dat in 1982 te zien was op de tentoonstelling Le Parade (Stedelijk Museum Amsterdam).